Bijzondere tijden week 20

Veranderingen

Ze had lang geaarzeld over cremeren of begraven.
Toen we op die zonnige middag na haar overlijden het grintpad van het kleine kerkhof opliepen was ik dankbaar voor haar keuze; de hoge bomen, de merels, de kleine kerk in haar geboortedorp ontvingen ons met de waardigheid van weten waar sterven over gaat. De bode verwelkomde ons in de serene stilte van de koele kerk en we schikten de grote vazen met fluitekruid, boterbloemen en vergeetmenietjes tussen de 30 stoelen in de kring.
Het afscheid was de volgende dag en de met rozen en pauwenveren getooide kist van onze dierbare vriendin, tante, schoonzus, ooit dochter- en zus-van, stond tussen ons in.
Geen dominee die ons toesprak, wel goede herinneringen verwoord of verklankt door de aanwezigen en pianospel dat ze zelf had uitgekozen. Toen alles was gezegd wat gezegd wilde worden brachten we haar 'te hof' en zongen haar een laatste vaarwel.

Na weken van aanwezig en waakzaam zijn ben ik weer thuis; de beelden nog op het netvlies, de laatste adem nog na-echoënd, die laatste gesprekken, het afscheidsbezoek.
Heel langzaam dringt de corona-setting, waar de hele wereld zich in bevindt, weer in volle omvang tot me door. Het enige waar wij ons in het sterfhuis aan hielden waren de hygiëne-voorschriften en, als we het niet vergaten, de anderhalve meter afstand. Buurtzorg droeg een mondkapje en de nachtzuster pakte zich in als ze een handeling moest verrichten. Maar verder leefden we in een eigen bubbel temidden van die veranderende buitenwereld; en het is wonderlijk goed gegaan. We waren allemaal samen.

Het stralende voorjaar verzachtte de ernst en de onvoorspelbaarheid van de duur van de 'slimme lockdown', maar toen ik wat landde in het hier en nu werd mijn aandacht ook weer getrokken naar hoe-verder. Ik bevind me nog in twee werelden; op de tafel liggen oude foto's van die keer dat we ter gelegenheid van onze vijftigste verjaardagen in Zantvoort naar het casino gingen en daarnaast staat de computer met informatie over het gevaar van het virus, de samenzweringstheorien en de nieuwe ontdekkingen die gedaan worden. Het werd me duidelijk dat nieuwe informatie niet leidde tot nieuwe zienswijzen bij het RIVM en het outbreakteam. Nadat ik me een uurtje verdiepte in de vele interviews, was ik een keur aan invalshoeken rijker over hoe om te gaan met wel of niet mondkapjes, reizen per trein en het openen van de scholen, maar ik zag en hoorde geen uitbreiding van overleg met deskundigen door onze overheden naar aanleiding van voortschrijdend inzicht. Dat baart me zorgen. In hoeverre houden we zeggenschap over hoe-verder? Waar kunnen we op vertrouwen en wie? Hoe groot is de invloed van angst en hoe zeer worden we betrokken bij verregaande besluiten?
Hoevelen willen of kunnen de woorden van koning Willem Alexander op 4 mei echt horen en vooral hoevelen durven ze ter harte te nemen?
“Sobibor begon in het Vondelpark”, zei hij in zijn toespraak en verwees daarmee naar het begin van uitsluiting die sluipenderweg tot stand kwam.
Tot nu toe toont Rutte zich een goede manager, maar hoe staat het met zijn visie? Daar was hij nooit zo'n voorstander van, van het hebben van een visie. En juist dat lijkt me nu aan de orde.

Ik dacht terug aan het gesprek dat we hadden met de plaatselijke begrafenisondernemers na het overlijden van onze dierbare vriendin.
Zeker, we konden terecht in de kerk van haar geboortedorp. En nee, de dominee hoefden we er niet bij te nemen. En natuurlijk moesten we ons houden aan de maatregelen, maar ze hadden nog nooit een bekeuring gehad als er 32 mensen waren gekomen in plaats van 30. We kregen goede vragen en adviezen van ervaren en toegewijde mannen en ze waren er om tijdens de bijeenkomst precies daar iets te doen of te laten waardoor alles moeiteloos en zacht verliep. Ze zijn mijn voorbeeld in dat grote kleine proces van afscheid nemen. Ik zal me inspannen om dat te volgen in de grote overstap naar de nieuwe tijd die ons te wachten staat; de nieuwe aardse ordening waarin wij allemaal het woord mogen nemen om kenbaar te maken welke toekomst wij voor ons zien.
Want Ramses zong het ons al voor en Claudia deed het op 5 mei nog een keer over: we zijn allemaal samen en voortgaan doen we 'niet zonder ons'!

Zorg voor jezelf en pas op elkaar.                                                                                                                                                                                                                           Wat je aandacht geeft groeit!

Ineke Verdoner